Kalıp Değişim Sistemleri (SMED, OTED, NOTED)

Kalıp değişim sistemleri, modern üretim tesislerinin verimliliğini ve rekabet gücünü artıran önemli araçlardır. SMED’den başlayıp NOTED’e kadar uzanan bu evrim, üretim teknolojilerindeki gelişimin de bir göstergesidir. İşletmeler, kendi koşullarına en uygun sistemi seçerek ve doğru şekilde uygulayarak önemli kazanımlar elde edebilirler.

SMED (Single Minutes Exchange of Die)

SMED, üretim hatlarında devrim niteliğinde bir yaklaşım olarak karşımıza çıkar. Shigeo Shingo tarafından geliştirilen bu sistem, kalıp değişim sürelerini tek haneli dakikalara indirmeyi hedefler. Temel mantığı, iç ve dış setup işlemlerinin ayrıştırılması ve optimize edilmesidir.

SMED’in uygulanması dört temel aşamada gerçekleşir: Öncelikle mevcut durum analizi yapılır, ardından iç ve dış setup’lar belirlenir, sonrasında mümkün olan iç setup’lar dış setup’lara dönüştürülür ve son olarak tüm süreçler iyileştirilir. Bu sistemin en önemli tekniklerinden biri, paralel operasyonların planlanması ve standartlaştırılmasıdır.

SMED’in işletmelere sağladığı faydalar oldukça kapsamlıdır: Üretim esnekliği artar, stok seviyeleri düşer, kapasite kullanımı optimizasyonu sağlanır ve işçilik maliyetleri azalır. Ayrıca, kalite kontrol süreçleri iyileşir ve çalışan motivasyonu yükselir.

OTED (One Touch Exchange of Die)

SMED’in bir üst seviyesi olan OTED, kalıp değişimlerini “tek dokunuşla” gerçekleştirmeyi amaçlar. Bu sistem, otomasyonun daha yoğun kullanıldığı ve insan müdahalesinin minimize edildiği bir yaklaşımı benimser.

OTED uygulamasında, hidrolik ve pnömatik sistemler, sensörler ve otomatik kilitleme mekanizmaları gibi ileri teknolojiler kullanılır. Sistem kurulumu aşamasında yüksek maliyet gerektirse de, uzun vadede önemli tasarruflar sağlar.

Bu sistemin en büyük avantajı, kalıp değişim sürelerini saniyeler mertebesine indirmesidir. Ayrıca, operatör kaynaklı hataları minimize eder, iş güvenliğini artırır ve üretim planlamasında esneklik sağlar.

NOTED (No Touch Exchange of Die)

NOTED, kalıp değişim sistemlerinin en ileri seviyesini temsil eder. Bu sistemde kalıp değişimi tamamen otomatik olarak, hiçbir insan müdahalesi olmadan gerçekleştirilir. Endüstri 4.0 ve akıllı fabrika konseptleriyle tam uyumlu bir yaklaşımdır.

Sistemin uygulanması, ileri düzey otomasyon sistemleri, robotik teknolojiler ve yapay zeka destekli kontrol mekanizmalarının entegrasyonunu gerektirir. NOTED sistemleri genellikle yüksek hacimli üretim yapan, teknoloji yoğun işletmelerde tercih edilir.

NOTED’in sağladığı başlıca faydalar şunlardır: Sıfır operatör müdahalesi, maksimum iş güvenliği, tutarlı ve tekrarlanabilir kalıp değişimleri, tam otomatik üretim akışı ve minimum duruş süreleri.

Sistemlerin Karşılaştırmalı Analizi

Bu üç sistem, birbirinin geliştirilmiş versiyonları olarak düşünülebilir. SMED temel prensipleri oluştururken, OTED bu prensipleri otomasyonla birleştirir, NOTED ise tam otomasyon seviyesine ulaşır.

Yatırım maliyetleri açısından SMED’den NOTED’e doğru gidildikçe artış görülür. Ancak operasyonel maliyetler ve kalıp değişim süreleri açısından tam tersi bir durum söz konusudur.

İşletmeler, kendi üretim yapıları, teknolojik altyapıları ve finansal imkanları doğrultusunda bu sistemlerden birini seçmelidir. Önemli olan, seçilen sistemin işletmenin ihtiyaçlarına ve hedeflerine uygun olmasıdır.